Hormoondieet
Liefst 200 hormonen zetten in ons lichaam dag na dag allerlei belangrijke processen in werking. De werking van hormonen verklaart deels waarom de ene wel aankomt van dat ene taartje extra en de andere niet. Daarom hebben zowel dieetcentra als obesitasspecialisten veel aandacht voor de werking van je hormonen.
Insuline
De werking van insuline en de stoornissen ervan zijn goed bekend. Insuline wordt geproduceerd door de pancreas als je koolhydraten hebt gegeten. Het zet de suikers uit de voeding om in glucose, de brandstof van de cellen. Heb je net een enorm bord pasta gegeten, dan kunnen je spieren en andere lichaamscellen al dat glucose niet verwerken. De lever houdt een voorraadje beschikbaar en als dat ook vol is, gaat de rest naar de vetcellen in de vorm van vet. Grote schommelingen in je bloedsuikerspiegel (door extreem koolhydraatrijk voedsel) zijn niet goed voor je lijn: je pancreas moet telkens grote hoeveelheden insuline produceren, raakt uitgeput en de bloedsuiker blijft verhoogd. In dit geval ben je een goede kandidaat om later, na vele jaren van sterke schommelingen in je bloedsuiker, diabetespatient te worden.
Serotonine
Serotonine is een sympathiek stofje. Het maakt je namelijk happy en wie happy is, duikt niet zo snel de kast in om chocolade te zoeken. Uit onderzoeken bij zwaarlijvige vrouwen is gebleken dat ze vaker dan gemiddeld een tekort aan serotonine hebben. Serotonine wordt geproduceerd uit bepaalde voedingsbestanddelen, zoals tryptofaan, een aminozuur dat je lichaam niet zelf kan maken. Eet je niet genoeg voedingswaren rijk aan tryptofaa, dan is de kans groot dat je onvoldoende serotonine hebt. Onderzoek naar deze materie is nog volop bezig, maar men vermoedt toch dat er bij zwaarlijvige mensen een ontregeling is van een aantal mechanismen waarbij serotonine nauw betrokken is. Serotonine speelt ook een rol bij een gezonde nachtrust: depressieve mensen die erg slecht slapen, hebben ook te weinig serotonine. Probleem is dat hormonen nogal eens een soort duivel-doet-al-zijn: ze multitasken als de beste en zijn betrokken bij een heleboel processen tegelijkertijd.
Groeihormoon
Groeihormoon of somatropine zorgt ervoor dat kinderen groot worden, maar ook volwassenen hebben het nog nodig: het helpt de juiste hoeveelheid vet, water en spierweefsel in het lichaam te regelen. Bovendien is het geweten dat een tekort aan groeihormoon je moe, futloos of prikkelbaar maakt. Bij gezond mensen stimuleert groeihormoon de vetverbranding. Interessant is dat insuline de aanmaak van groeihormoon stimuleert. Er bestaan dus nauwe banden tussen de verwerking van suikers door je organisme en de hoeveelheid vet en spierweefsel die je hebt. Groeihormoon heeft sinds de jaren 90 ook de reputatie een soort elixir tevoor de eeuwige jeugd te zijn, maar heeft de verwachtingen niet kunnen inlossen, hoewel het bij mensen van middelbare leeftijd wel de spierkracht en tonus verbetert. De productie van groeihormoon valt rond het bijftigste levensjaar helemaal sti. Dat verklaart waarom er bij personen van middelbare leeftijd bijna altijd een verandering is in de vetopslag: mannen verliezen spierweefsel, bij vrouwen wordt het vet nu afgezet op de romp terwijl de bene en dijen slanker worden.
| Geschikt voor - Wie altijd tegen de kilo's heeft moeten vechten of uit een familie van zwaarlijvigen komt. |
Niet geschikt voor - Wie maar een paar kilo te veel heeft. Je voeding aanpassen is dan de eerste vereiste: geen verdere onderzoeken zijn nodig! | |
Pro hormoondieet - Als je met een bloedonderzoek kunt bewijzen dat je hormoonhuishouding verstoord is, dan ben je ziek en heb je behandeling nodig. Echte obesitas is ongetwijfeld een ziekte, maar dat geldt minder als je minder dan tien kilo overgewicht hebt en je die vooral om esthetische redenen kwijt wilt. Toch kan de kennis van de rol van je hormonen en de invloed van de voeding je helpen om slank en gezond te blijven of te worden. | |
Contra hormoondieet - Aan een behandeling met groeihormoon begin je best niet zomaar. Omdat hormonen in veel processen tegelijkertijd ingrijpen, heb je geen enkele kijk op nevenwerkingen, vooral dan op lange termijn. |
Zo pas je je voeding aan
Sommige vrouwen zijn al sinds hun tienerjaren op het randje van boees en slagen er nooit in kilo's kwijt te raken. Bij deze groep vrouwen is te dik zijn geen kwestie van een gebrek aan wilskracht, maar eerder van een verstoring van de balans tussen een aantal hormonen, zoals de drie hierboven. Als je dat onevenwicht hebt kunnen aantonen, kun je je voeding ook aanpassen zodat de hormonen in betere hoeveelheden worden geproduceerd. Dat opsporen gebeurt via bloedonderzoek voor de start van een dieet.
Nadien wordt een programma op maat uitgewerkt waarbij vooral de consumptie wordt aangemoedigd van voedingswaren die de productie van insuline verlagen en die van serotonine en groeihormoon verhogen.
Ook wie niet zoveel hoeft af te slanken, kan zijn voordeel doen met deze wetenschap. Een evenwichtige productie van insuline betekent minder honger, minder vetopslag en ook nog een constante energie. Porties koolhydraten kun je daarom best vrij laag houden, bij elke maaltijd, tenzij je van plan bent de hele dag erg fysiek te gaan doen.
Hoger, lager
Voedingswaren die de productie van insuline laag houden
- Eiwitrijk voedsel
- Groente en fruit, behalve zeer zuikerrijk fruit zoals bananen en druiven
- Complexe koolhydraten in combinatie met vezels, zoals in bruin brood en bruine rijst
Voedingswaren die de productie van serotonine stimuleren
- Brood | - Schaaldieren | - Pruimen | - Sesamzaad |
- Kaas | - Inktvis | - Bananen | - Pompoen |
- Melk | - Exotisch fruit | - Chocolade |
Voedingswaren die de productie van groeihormoon stimuleren
- Vis en schaaldieren | - Brood | - Citrusvruchten |
- Vlees | - Melkproducten | - Tomaten |
Er zijn nog heel wat andere hormonen die een rol spelen bij de opname van energie uit voeding en het oplssan of verbranden van vet.
Leptine
Dit hormoon wordt afgegeven door de vetcellen. Als je genoeg vet hebt opgenomen, wordt de eetlust door leptine odnerdrukt zodat je niet verder blijft eten. Dit is het hormoon dat je vertelt: 'Je hebt genoeg' Personen die door een ernstige afwijking geen leptine produceren, hebben altijd honger en trek en zijn meestal zwaar obees. Natuurlijk heeft de wetenschap al uitgezocht of het toedienen van leptine kan helpen om mensen met overgewicht te laten afslanken, maar zo eenvoudig is dat dan ook weer niet: als je echt te veel vetweefsel hebt, kan je leptineresistent worden, net zoals dat gebeurt met insuline: het hormoon heeft geen werking meer. Conclusie: als je te zwaar bent, kom je in een andere hormoonbalans terecht en dan zijn de wijsheden die wel gelden bij slanke mensen van geen tel meer.
Ghreline
Dit is het hormoon dat ervoor zorgt dat je trek krijgt. Ghreline is het hormoon dat je vertelt: 'Nu moet je eten.' Ook dit is weer een ingewikkeld verhaal: terwijl je zou denken dat obese mensen een overdaad aan ghreline in het bloed hebben, klopt dat helemaal niet. Hun ghrelinespiegel is eerder aan de lage kant en de ghrelineblokker die ooit werd aangekondigd als middel tegen zwaarlijvigheid, komt er niet. Intussen weet men immers dat maar liefst twintig stoffen meespelen bij het regelen van de eetlust.
Cortisol
Dit hormoon is de super-duivel-doet-al: het regelt het immuun-systeem, komt tussen bij stress en bij de vetverdeling. Een teveel aan cortisol doet het spierweefsel wegsmelten en het vet toenemen. Of dat betekent dat stress slecht is voor de lijn, is nog niet erg duidelijk. Voor het lichaam kan stress immers van alles en nog wat betekenen: ook een operatie of een ongeval zijn stress, net als slecht slapen. Van dat laatste weet men wel dat het slecht is voor de lijn.